Geçen hafta, HES’in ne olduğunu ve çeşitlerini anlatmaya çalıştık. Bu hafta da HES’lerin çevreye etkilerini işleyeceğiz. Tüm artı ve eksileriyle, HES ve tabiat ilişkisini olduğu gibi göstereceğiz.

Ne de olsa basın tarafsız olmalı, tüm gerçekleri halka arz etmelidir.

HES’lerin Faydaları

Çoğunu dışarıdan ithal ettiğimiz enerji ihtiyacımızı yerli imkânlara üretebileceğiz. Ayrıca doğalgaz ve kömür kullanılarak enerji üreten ülkemiz, artık doğal kaynakları kullanabilecek.

Üretim sırasında kullanılan suyun yapısında herhangi bir bozukluk olmamaktadır. Böylece HES’ten çıkan su yine kullanılabilecek.

Ayrıca ÇED raporları hazırlanmakta ve bu raporlarda verilen taahhütler, HES’i kuran firmalarca yerine getirilmek zorunda.

Yine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından denetlenebilmektedir.

Ve tabi ki en önemli etken, “daha ucuz enerji”. Örnek verecek olursak, 10 kuruş ödeyerek aldığımız elektriği, HES’lerin sayesinde 5 kuruş’a kullanabileceğiz. Nedeni basit, üretim artınca fiyat düşecek.

HES’lerin Zararları

Kurulum aşamasında, bilhassa tesislerin kuruluşu yapılırken birçok inşaat molozları olmakta. Firmaların birçoğu bu molozları önemsememekte ve olduğu yerde bırakmaktadır.

Yine yapım aşamasında, gerekli görülürse dinamit patlatılmakta ve doğal yaşam alanı tahrip edilmektedir.

İşletilmesi için yapılan çalışmalardan biri de, akarsu yataklarının yönü ve yeri değiştirilmekte. Çünkü HES su gücüyle çalışmaktadır. Suyun akışını hızlandırmak için, dağların içinden borularla su taşıyıp, yatağı komple değiştirilen yerler bile mevcuttur.

Yıllarca barajların faydaları anlatıldı. Hatta yere göğe sığdıramadık. Ancak görüyoruz ki, “küresel ısınmadan”, “iklim değişikliklerine” “tarihi mirasın yok olmasından” “canlı türlerindeki azalmalara” kadar birçok noktada barajlar rol oynuyor.

Arapgir iklimini incelerseniz, Keban Barajı’ndan önce metrelerce yağan “bereketli kar”, ne yazık ki baraj yapıldıktan sonra yağmamış ve istikrarı kaybetmiştir.

HES’lerin yapılması, iklimi nasıl etkileyecek? Acaba Arapgir’de havalar daha da ısınacak mı? Olabilir. Çünkü HES’lerin çalışması için başvurulan ikinci bir yol da; “suyun şişirilmesi” ya da bizim bildiğimiz teknikle “su toplama” yöntemidir.

Eğer, Kozluk’ta bir ya da birkaç bent yapılıp su şişirilirse, Kayaarası’ndan Koru Köyü’ne kadar olan onlarca kilometrelik alan yarı baraj halini alacak ve buralar su ısısından dolayı daha da ılımanlaşacaktır.

Öte taraftan gece hava soğuyunca su da soğuyacak bu seferde “dere sazağı” değimiz nemli rüzgarlar esecektir. Yani? Yani gündüz aşırı sıcak gece aşırı soğuk olacaktır.

Tarım ürünleri ve bahçelere nasıl etki edecek?

 İster suyun yönü değiştirilsin, isterse su şişirilsin her halükarda tarım alanları zarar görecek!

İlkinde suyun yönü değişince, sulama yöntemleri bozulacak. Şu ana kadar kullanılan göletler, harhlar, kanallar ve kanaletler devre dışı kalacaktır. Kozluk Çayı’nın suyundan faydalananlar mahrum kalabilecektir.

İkinci yöntemde, su şişirilince bazı tarım alanları su altında kalabilir. Mesela, Keban Barajı su toplamaya başlayınca onlarca köy su altında kalmıştır. Koru, Budak, Düzce, Yaylacık, Aşağı Şıhlar ve Serge hatta taa Osmanpaşa’ya kadar olan mıntıka da acaba kaç tarla, kaç bağ su altında kalıp kaybolacak?

Kayaarası ne olacak? Bizans döneminde Arapgir’e adını veren “Daskuza” yani “Kayaarası” ne olacak? Buraya HES kurulacak mı? Kurulursa artık oraya turistik gezi yapamayacağız. Balık yemek, yüzmek, dalmak hayal olacak. Su toplanırsa buraların yüzde kaçı su altında kalacak dersiniz? Tamamına yakını…

Balık türleri tehlike altına girecek! Çünkü doğal yaşam alanlarına insan eli değecek. Belki üremeleri daha zorlaşacak ve nesilleri tükenme tehlikesi gösterecek! Özellikle yatakları değiştirilip su başka bir güzargahtan taşınırsa belli yerler tamamen susuz bırakılacak ve balıklar ölüme terk edilecektir.

Cevap veremeyip sorduklarımız

Aklımıza takılan onlarca soru arasından şu üçünü sizler adına, “ortaya” soruyoruz.

Kozluk Çayı’na kurulacak HES’ler acaba hangi noktalara kurulacak?

Buralara akıtılacak su hangi güzergâhtan geçecek?

Kozluk Havzası’nda ne tür değişiklikler olacak?

Tüm bu sorulara yetkili ağızlardan, Arapgir kamuoyu olarak cevap bekliyoruz.

Kaynakça:

http://www.dewa-pas.com/yeni/pdf/Hes.pdf

http://iats09.karabuk.edu.tr/press/bildiriler_pdf/IATS09_08-99_1306.pdf

http://www.ybtenerji.com/hesler-ile-ilgili-soumlylenen-yalanlar-yanl305351-bilinenler-ve-do287rular305.html