Geçenlerde, kuşlar birşeyler söyledi. Sözüm ona, HES kurma isteyen birileri yine Arapgir'e musallat olmuş.

Peki kuşlar neden tedirgin oldular? Çünkü HES'ler doğal çevreye zarar vermekle kalmayıp, doğal yapıyı değiştiren ve farklı bir şekle koyan işlerdir.

Elimizden geldiğince bu konuya eğilecek ve Arapgirlileri bilinçlendireceğiz. Artısıyla eksisiyle bu konu enine uzununa işlenecek ve akıllarda soru işareti bırakılmayacaktır.

 

"HES Nedir?"

Araştırmaya başladık. Meğerse; Hidro Elektrik Santrali demekmiş. Su gücüyle elektrik üreten,

barajlara göre nisbeten küçük ölçekli santrallermiş.

 

HES’LERİN YAPISI VE ÇALIŞMA ÖZELLİKLERİ

Suyun Düşüne Göre

a) Alçak düşülü santraller

b) Orta düşülü santraller

c) Yüksek düşülü santraller

Üretilen Enerjinin Karakter ve Değerine Göre

a) Baz santraller

b) Pik santraller

Üretim Kapasitesine Göre

a) Küçük kapasiteli santraller

b) Düşük kapasiteli santraller

c) Orta kapasiteli santraller

Santral Yapısına Göre

a) Yer altı santrali

b) Yarı gömülü veya batık santral

c) Yer üstü santrali

Üzerinde Kuruldukları Suyun Özelliklerine Göre

a) Nehir santralleri

b) Kanal santralleri

c) Baraj santralleri

Baraj Yapısına Göre

a) Kaya dolgu santraller

b) Beton ağırlıklı santraller

c) Kemer tipi santraller

HES’lerin Yapısı

Nehir Tipi Santraller

Nehir tabanı yeterince genişse, bütün yapı bu genişliğe yerleştirilir; değilse, o kesit kazılarak genişletilip bütün tesisler aynı en kesit üzerine yerleştirilir.

Regülatör ve ilgili yapıları içerir. (nehir nakil araçları geçiş yeri, tomruk yolu, balık geçiş yeri)

• 
  Eşik


• 
  Izgara


• 
  Perde ve benzeri duvar


• 
  Servis köprüsü


• 
  Dalgıç perde (yüzer buzlar için deflektör)


• 
  Giriş yapısı ve bölme ayakları


• 
  Santral binası


• 
  Kuyruk suyu kanalı


• 
  Koruyucu yan duvarlar (istinat duvarları)

Kanal Tipi Santraller

Kanal Tipi Santralleri yapabilmek için su, bir çevirme yapısı ile bir kanala (veya tünele) çevrilerek, santraller ve ilgili yapılar bu kanalın üzerine yapılır. Ya da bu kanal (veya tünel) düşü kazanmak için epeyce uzatılarak topografyanın ve jeolojinin en uygun olduğu yerden cebri boru ile santrale bağlanır.

Avrupa ve Amerika’da nehirlerin debileri büyük, eğimleri az olduğu için, hem su üzeri nakliyat yapılabilmekte ve hem de nehirlerdeki balıklar önem kazanmaktadır. Buralarda yapılan santraller bu iki fonksiyonu da yerine getirecek şekilde projelendirilmektedir.

Klasik bir kanal santralı ile ilgili yapılar şu bölümlerden oluşmaktadır:

Baraj Tipi Santraller

Tipik bir baraj santraline ait yapılar şunlardır:

• 
  Su alma yapısı


• 
  Kuvvet tüneli


• 
  Denge bacası


• 
  Vana odası


• 
  Cebri borular


• 
  Santral binası


• 
  Çıkış suyu kanalı


• 
  Şalt sahası ve iletim hatları

Yazımız bir seri olacak ve belki birkaç hafta devam edecek. Haftaya HES'in çevreye etkilerini anlatacağız.